دعوت از شریعتی به حسینیه ارشاد

در سالهای 48 و 49 که موضوع چاپ نشریات حسینیه پیش آمد مرحوم مطهری اولین نشریه حسینیه را در دو جلد به نام محمد خاتم پیامبران با کمک عده ای از اساتید با قبول مقالات آنها و چاپ در این کتابها به مرحله ارائه و عرضه برای مطالعه جوانان رساند و بین همه سخنرانان بخصوص هیئت مدیره حسینیه و اساتید یاد شده در بالا توافق و تفاهم کاملی در اداره برنامه های حسینیه و پیشرفت آن ایجاد نمود . بعد از نشر این کتاب که اولین نشریه حسینیه ارشاد بود در مقاله هجرت تا وفات ( اثر بسیار ارزنده مرحوم دکتر شریعتی ) خود استاد مطهری تعریف و تمجید فوق العاده ای از این اثر در همه محافل به عمل آورد2 . حتی نامه ای در برجستگی و امتیاز این اثر بسیار ارزنده به شخص دکتر و حتی پدرشان (( استاد شریعتی )) نوشته بودند .


تقبل زحمت ویراستاری و اعمال دقت نظر در تمام موضوعات مقالات بخصوص درباره دو مقاله3 مرحوم دکتر شریعتی 1. هجرت تا وفات و 2. سیمای محمد ( ص ) شایان تقدیر بود4 .
متاسفانه به علت بعضی مسئل روانی و احساسی در بین مبلغین دینی آن روز این مقاله از بین تمام مقالات موجود در این دو جلد کتاب زیر ذره بین انتقاد و خرده گیری و اعتراض قرار گرفت و درباره آن اعلامیه بسیار تند و غیر منصفانه ای از ناحیه چند نفر از آقایان روحانیون علیه حسینیه ارشاد و دکتر شریعتی چاپ و منتشر گردید که البته لبه تیز این حملات متوجه شخص استاد مطهری بود که مسبب نشر دو جلد کتاب ناشناخته شده بودند . با وجود اعلام توضیحات دکتر شریعتی درباره ایرادات آقایان روحانیون و با توجه به این که این مقاله را شخص استاد مطهری بازنگری کرده و ایرادی به نظرشان نرسیده بود معهذا اثر سوء تبلیغات در روحیه استاد مطهری موثر افتاد . جلسات مکرر و متعددی در حسینیه یا در خارج از حسینیه تشکیل شد تا شاید راه حلی برای رفع این اعتراضات پیدا شود .

1. از خاطرات آقای میانچی در نشریه داخلی حسینیه ارشاد 6/2/1378 ص 5
2. مرحوم مطهری به حدی از خواندن مقاله زندگی محمد به وجد آمده بود که آن را سه بار و هر بار به طور کامل خوانده بود . به نقل از رهنما ص 331
3. شریعتی به مطهری اجازه داده بود هر یک از مقالات را که می پسندد به چاپ برساند اما مطهری از خواندن مقالات چنان ذوق زده شده بود که هر دو را به طور کامل به چاپ رساند . به نقل از رهنما ص 332
4. نامه های استاد مطهری در این خصوص منتشر شده است .
به خاطر دارم که روزی جلسه ای در منزل یکی از اعضا تشکیل شده بود . از حجه الاسلام فلسفی هم برای شرکت در این جلسه دعوت به عمل آمده بود و ایشان که بنا به اظهار خودشان دقیقا مقاله را خوانده بودند ، مطلب مهمی را که باعث آن همه تبلیغات سوء شده باشد به دست نیاوردند . و تنها ایرادی که به مقاله دکتر شریعتی داشتند و در حضور استاد مطهری و آقای شریعتی ابراز نمودند عبارت از این بود که چرا شریعتی در تمامی این دو مقاله از ابتدا تا انتها القاب خاص حضرت رسول ( ص ) را به کار نبرده اند و به جای استفاده از کلمه ” حضرت ” در مقابل نام رسول اکرم ( ص ) در همه موارد و همه جا فقط به نامیدن ” نام محمد ” اکتفا کرده اند .
همه حاضران منتظر بودند که دکتر شریعتی برای این قصور و تقصیر که در القاب خاص پیامبر را از جلو نام مبارک ایشان حذف کرده بی جواب بماند و پاسخی نداشته باشد ، پس از یک لحظه برگزاری سکوت در بین حضار ، دکتر شریعتی در پاسخ اظهار داشت : (( وقتی در این مملکت بالاتر از حضرت که اعلیحضرت باشد داریم همان نام مبارک ” محمد ” زیباترین و خدایی ترین نامی است که می شود در این کشور و در این مقاله و در هر اثری بجا گذاشت و خود این نام به تنهایی مبین شخصیت و رسالت پیغمبر است )) بنابراین در این جلسه هیچ بحثی راجع به موضوع ایراد روحانیون نسبت به مقاله دکتر شریعتی به عمل نیامد1 )) .
علی از ابتدای کار در حسینیه ارشاد این چنین مورد انتقاد قرار گرفت . آقای علی دوانی خاطره ای از گفت و گو با استاد مطهری درباره دعوت از استاد محمدتقی شریعتی و علی برای سخنرانی در ارشاد دارد که بیانگر دید مثبت مرحوم مطهری درباره تلاشها و فعالیتهای مثبت و موثر آنها در بین جوانهاست :
… به یاد دارم در جلسه آخری که من سخنرانی داشتم گفتند از هفته بعد دکتر علی شریعتی از مشهد می آید . پرسیدم او کیست ؟ استاد شهید2 گفت در مشهد است و خودش و پدرش آقای محمدتقی مزینانی در (( کانون نشر حقایق اسلامی )) خوب طوری جوانها را به طرف دین جلب کرده اند . گفتم شنیده ام چند جلسه که چند ماه پیش قبل از من آمده و در حسینیه سخنرانی کرده جمعیت خیلی بیشتر از ما و شما داشته است ؟ استاد شهید گفت بله در مشهد هم هر روز بیشتر توجه به او پیدا می کنند . علت این است که رشته او جامعه شناسی است و خوب طوری هم درس خوانده و کاملا مسلط بر اعصابش هست . در بیان مطلب و استخدام الفاظ معرکه است . و چون جوانها از فکلی ها کمتر بحثهای دینی شنیده اند و او هم به زبان جوانها صحبت می کند لذا بیش از ما طالب دارد .
پدرش سابقه طلبگی دارد ، منتها سالها پیش از لباس درآمده تا به نظر خودش بهتر بتواند خدمت به دین و مردم کند . دبیر و کارمند فرهنگ است …3
آقای علی دوانی نیز که به تاثیر و نقش علی در جذب جوانان به دین و معنویت اذعان دارد خاطره ای از دیدار با علی در منزل آقای صدربلاغی از سخنرانان و فعالان حسینیه ارشاد نقل می کند که حاوی مطالب چندی درباره روابط مسئولان حسینیه و علی با مرحوم مطهری است :

1. شریعتی در آیینه خاطرات ، ش لامعی چاپ اول ص 221
2. استاد شهید ( منظور استاد مرتضی مطهری هستند ) در حسینیه ارشاد .
3. خاطرات من از استاد شهید مطهری ، علی دوانی ، انتشارات صدرا چاپ سوم سال 1376 ص 48
… با آقای صدر بلاغی خطیب مشهور آشنایی داشتم … وقتی در سال 1350 شمسی به تهران آمدم روزی دعوت کرد که برای صرف ناهار به خانه اش بروم . سر ظهر که به آنجا رفتم ، دیدم غیر از من این آقایان هم هستند : دکتر علی شریعتی ، ناصر منیاچی متصدی آن روز حسینیه ارشاد … این در موقعی بود که شهید مطهری از حسینیه ارشاد رفته بود و دیگر با حسینیه کاری نداشت .
… آقای صدر بلاغی دکتر شریعتی را به من و مرا به او معرفی کرد و هر دو از دیدن هم اظهار خوشحالی کردیم .
دکتر شریعتی که خیلی حاضر نبود کسی او را تحویل بگیرد گفت : من از تالیفات شما از جمله مهدی موعود و کتاب دیگرتان موعودی که جهان در انتظار او است استفاده کرده ام و در یکی از آثارم تلویحا یاد نموده ام و گفته ام که یکی از روحانیون جوتان این روزها خوب طوری از عهده معرفی امام زمان به زبان روز برآمده است و منظورم شما بوده است .
تشکر کردم و گفتم : آقای دکتر ! شما وجود نافعی هستید با بینشی که دارید توانسته اید بسیاری از جوانان و افراد تحصیلکرده یا در حال تحصیل اعم از پسر و دختر حتی کسانی را که تاکنون توجه به دین و مذهب نداشتند به طرف دین و مذهب جلب کنید ، چه در مشهد که شنیده ام و چه در تهران و بعضی شهرستانها که دیده ام . هجوم جوانها در موقع سخنرانی شما در حسینیه ارشاد بهترین گواه آن است ، ولی … دکتر شریعتی پرسید : ولی چه ؟
گفتم : ولی سعی کنید این روزها آنها تند نروند و کنترل شوند و … 1
… گفتند : اولا آقای مطهری خودش رفته است کسی باعث رفتن ایشان نشده است . دعوای ایشان با حسینیه بیشتر از چاپ مقاله آقای دکتر و پدرشان سرچشمه گرفته که می گویند در آن از خلفا احترام به عمل آمده و به همین جهت سر و صدا ایجاد کرده است2
پدر ایشان در مقاله شان گفته اند چرا به این مردان صدر اسلام بد بگوییم و آقای دکتر هم در مقاله خود نوشته اند وقتی پیغمبر در مرض موتش آمد دید ابوبکر در جای او نماز می گذارد لبخند رضایت بخشی زد که انس بن مالک خادم پیغمبر می گوید تا آن روز پیغمبر را آن طور شاد و مسرور ندیده بودم .
آقای ئکتر وقتی مقاله شان را از مشهد فرستادند به خط خودشان که الان هم در حسینیه موجود است به آقای مطهری نوشته اند شما از طرف من وکیل هستید هر جا را لازم می دانید قلم بگیرید ولی داده اند عینا چاپ کرده اند و حالا که سر و صدا به راه افتاده آقای دکتر را مسئول می دانند .
گفتم : در این صورت خوب است آقای دکتر در سخنرانی این هفته همین را بگویند ، بعد هم همان مقاله را با حذف آن قسمت که مورد ایراد است دوباره چاپ کنند تا مردم بدانند ایشان اصراری به این موضع ندارند و فرضا کوتاهی از آقای مطهری و رفقای ایشان بوده است .
در اینجا دکتر شریعتی می گوید : نمی دانم اطلاع دارید پس از آن سر و صداها ما برای جواب به مخالفین سمیناری در حسینیه ارشاد تشکیل دادیم و از جمله خودم گفتم راجع به نماز ابوبکر در جای پیغمبر و عکس العمل حضرت سه قول و نظریه هست3 .

1. همان ص 60 . برای اطلاع بیشتر از این گفتگو به کتاب آقای دوانی صفحات 61 و 62 و 63 مراجعه کنید .
2. دو مقاله دکتر و پدرش که سر و صدا به راه انداخت در کتاب خلافت و امامت چاپ حسینیه ارشاد آمده است .
3. همان

 

منابع :

کتاب  : طرحی از یک زندگی، پوران شریعت رضوی – (همسر دکتر علی شریعتی)

نشر الکترونیکی : وب سایت شریعتی در نیمه حرف.کام، اِنی کاظمی – (Shariati.Nimeharf.Com)

12 دیدگاه دربارهٔ «دعوت از شریعتی به حسینیه ارشاد»

  1. با سلام و خسته نباشید
    علی شریعتی هدفش پاک و مقدس است ، زیاد هم اصراری بر سر جملات در نحوه بیانش ندارد.
    لطفا در مورد اینکه محمد تقی شریعتی لباس طلبگی را کنار گذاشت نیز بحث کنید

  2. دکتر شهیدمان دین را ابزار شهرت و نام آوری نکرد ، شهرت اش را هزینه احیای دین کرد . سنگ محک اگر این باشد . انتقاد از حقیقت هم شهرت آفرینی خواهد نمود . علمائی که درد دین داشتند مقتول دینداران بی بینش شدند . دکتر شهیدمان از درد خود درمانی ساخت که اکنون در عالم اسلام اثرات درمانی خود را نشان داده است . عقایدش پایدار باد .

  3. آقا یا خانم انی کاظمی
    به گفته مولایمان امیرالمومنین علی علیه السلام «ملاک حق یا باطل بودن اشخاص نام و نشان آنها نیست ملاک این است که حق را بشناسی و بعد بگویی چه کسی حق است و چه کسی حق نیست». دوست عزیز، دکتر علی شریعتی نقش به سزایی در انقلاب ایران داشتند اما یک چیزی را به عنوان واقعیت باید بپذیریم و از ایشان بت نسازیم و آن این است که ایشان اسلام شناس نبودند و به علوم اسلامی احاطه نداشتند هر چند جوان پسند حرف می زدند و می نوشتند . به نظر من انتقادهای استاد شهید مطهری بر ایشان کاملا وارد است و این را می توان از مطالعه آثار شریعتی و مقایسه آن با جامعه شناسان غربی مارکسیستی و اگزیستانسیالیسمی فهمید. مطلب بعد شما سعی کرده اید که انتقادهای استاد مطهری به ایشان را از باب حسادت و کدورت استاد نسبت به ایشان توجیه کنید در حالی که با شناختی که از استاد مطهری داریم و آثار و شخصیت او ایشان از باب خیرخواهی و معرفی اسلام ناب و تشیع واقعی و معرفی انحرافات اسلامی این مطالب را بر زبان رانده اند و خدا می داند که این مرد الهی مبری از این چنین تهمت هایی است. کسی که تمام عمرش را صرف خدمت به اسلام و پاسخ به شبهات و شناساندن اسلام واقعی به ما کرد که حتی الان هم آثار او کهنه نشده و پاسخگوی نیازهای نسل جدید و تمام نسل ها نیز هست.

    1. انجمن ایران

      اولا آیا شما تمام و کمال اسلام را میشناسید ، جناب شریعتی اسلام شناس نبوده ! بسیار تند یک سویه شما شریعتی را کنار زده و آقای مطهری را با نام استاد استاد به کانون کشیدید ، فکر نمیکنم مطهری مقام استادی داشته باشد به همان منوالی که فرمودید شریعتی مقام اسلامی شناسی ندارد !
      در چند خط بعدی هم مطهری را معصوم و مبرا از حسادت میخوانید ، نوشته ی بالا به کنار آیا مطهری معصوم بوود ! مطهری و امثال او اسلام را گنده تر کردند کاری که شریعی هیچ وقت آنرا انجام نداد و خود را وقف تبدیل اسلام دیروز به اسلام امروز نمود ، اگر مطهری 0 باشد در این ماتریس بولی حتما شریعتی 1 خواهد بود .

    2. دکتر شریعتی با مارکسیست مبارزه میکرد و بزرگ ترین غرب شناس ایران بوده و هست
      پس غرب و مکاتبش را بهتر از شما و هر کس دیگری میشناخته
      شهید مطهری هم در نوع خودش کم نظیر هست
      ولی به گفته شهید مطهری هردو (شریعتی و مطهری) پیرو آیت الله طالقانی و مهندس بازرگان هستند.

      و به گفته شهید دکتر بهشتی : سه عنصر اصلی پیروزی انقلاب عبارتند از : رهبری امام خمینی – ایدئولوژی دکتر شریعتی – مبارزات مسلحانه مجاهدین

  4. خیلی عذر می خوام ببخشید ولی مثل اینکه شما خیلی اسلام را می شناسید. در ثانی شما از استادی چه می فهمید که در مورد آن بحث می کنید. ثالثا جناب اسلام شناس ، اسلام دیروز و اسلام امروز معنی ندارد اسلام همان است که بوده و هست و خواهد بود اگر تدبر و عقل داشته باشی می توانی قوانین آن را در هر زمانی استفاده کنی. رابعا اول برو جبر بول رو بخون بعد ماتریس بنویس. خامسا من هیچ وقت مطهری و شریعتی را به جبر بول 1 و 0 شما نیاورده ام. سادسا شریعتی یک انسان انقلابی و متاثر از آثار مارکس و جامعه شناسان غرب با تلفیقی از اسلام در درون آنها بوده و یه شمه هم ذوق ادبی داشته است. سابعا مطهری کجا و قیاس آن با شریعتی کجا دوست عزیز. ثامنا شما بهتر است بروی و کشکت را بسابی.
    در پایان عذر خواهی مرا به خاطر نوع نوشتارم بپذیرید ولی یک سری افراد را باید اینگونه پاسخ گفت.

    1. دوست عزیز…این درسته که اسلام یکیه.پس چرا ما سنی داریم .شیعه داریم.شیعه وهابی داریم…..و شش امامی داریم و غیره….اسلام یکیه ولی برداشت ها متفاوته واین باعث میشه که اسلام دیروز .امروز .وفردا به وجود بیاد……..

      1. در ضمن شما که میگید شریعتی اسلام شناس نیست.مگر اسلام جز از تاریخ نشات میگیرد وبخشی از تاریخ است…..و دکتر هم بسیار در تاریخ توانا بودند……پس قطعا اسلام را نیز میشناسند واطلاعاتی دارند.چه خوب بود اگر ابتدا تعدادی از کتابهای دکتر را میخواندید وبعد حرف میزدید

    2. درود
      شما بهتر است گفته های بزرگان را در مورد دکتر شریعتی بخوانید و متوجه اشتباه خود شوید
      نظر بزرگانی چون : استاد محمدرضا حکیمی – آیت الله طالقانی – آیت الله خامنه ای – شهید چمران – شهید مفتح – شهید باهنر – امام موسی صدر – دکتر سید صادق طباطبایی – دکتر سید مهدی جعفری – و …
      اینها همه انقلابی و هم دوران دکتر شریعتی بوده اند و بعضی شان زنده اند
      در دو ، سه کتاب هست و روی وب هم میتوانید ببینید.
      بخوانید که بدانید.
      بدرود

  5. Hآقای میلاد .ع شما هیچی از شریعتی نمیدونی که اگر میدونستی تهمت مارکسیسم بودن به ایشان نمیزدی و همینجور که خود دکتر میگه سخت است حرفت را نفهمند سختتر این است که حرفت را اشتباهی بفهمند حالا میفهمم که خدا چه زجری میکشد وقتی این همه آدم حرفش را نفهمیدند هیچ اشتباهی هم فهمیدند.و در مورد آقای مطهری که اندیشمند بزرگی هستند بد نیست نظر خامنه ای را در مورد نامه ای که اشان برای تخریب شریعتی به امام نوشتند بخوانید در ضمن دوستان عزیز از نظر میلاد ناراحت نشوید همینجور که نیچه میگه سختترین کار دنیا قانع کردن یه آدم احمقه..

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *