کشمکشهای جناحهای درون اتحادیه دانشجویی بر سر مسائل فرعی ، روح علی را آزرده خاطر می ساخت او که بعد از تحولات داخلی جامعه ایران بر سر شوق آمده بود با مشاهده درگیریها و جاه طلبیهای کودکانه برخی جناحها و افراد به نقد عملکرد جنبش دانشجویی پرداخت .
اما نقد او از عملکرد جنبش دانشجویی برای نفی مبارزه نبود ، بلکه او سودای تغییرات بنیانی و اعتلای مبارزه را در سر داشت : دهه چهل شاهد مبارزات و پیروزی انقلابیون کوبا و الجزایر بود ، اگر علی از جنبش دانشجویی و بی ثمری آن در خارج سرخورده شده بود ، لیکن چراغ شعله ور جنبشهای آزادیبخش در قاره های امریکای لاتین و افریقا و برخی کشورهای جهان سومی آن روز ، می توانست نقطه امیدی برای هر فردی باشد که به دگرگونی و تغییر وضعیت جامعه خود می اندیشد . علی که امکان تغییر را در روند حرکتهای انقلابی کوبا و الجزایر به دست انقلابیون می دید ، بیش از پیش به رادیکالیسم گرایید و برای ایجاد تغییرات ریشه ای در جامعه استبداد زده ایران به تدوین برنامه ای انقلابی با مشی براندازانه پرداخت : (( یک ماه پس از کنگره ی کنفدراسیون جهانی دانشجویان ایرانی در پاریس و تحت تاثیر ابعاد منفی آن ، شریعتی گزارشی را میان معدودی از دوستان سیاسی خود توزیع کرد . این گزارش که در 15 فوریه ی 1962 ( 27/11/1341 ) نوشته شده بود تنها راه ممکن برای براندازی رژیم را یک خیزش انقلابی می دانست . 1
پیشنهاد علی بر دوستان نهضتی :
(( پیشنهاد می کنم :
1. دوستان ما با تمام قوا برای شروع اولین مرحله کار انقلابی در اروپا و امریکا اقدام کنند .
2. اقدام ما در دو زمینه باشد :
الف – چون مخفی کردن مسئله در کادر خود ما نتیجه عملی نخواهد داشت ( همچنان که در این چند سال ثابت شده است ) و اظهار آن به وسیله ما فقط به بعضی دوستان ملی باعث شیوع جبری مسئله و بالنتیجه دسته بندی و مخالفت و اخلال گری دیگران خواهد شد ، لذا در سازمان جبهه ملی باید به سرعت فکر کار تند ( انقلابی ) را شیوع داد . نحوه پیشنهاد بهتر است چنین باشد :
چون اگر سازمان جبهه ملی علنا و رسما چنین تصمیمی بگیرد ایجاد مزاحمت های شدید در ایران خواهد شد که از قدرت تحمل سازمان جبهه و افراد آن خارج خواهد بود ، لذا سازمان های جبهه ملی در خارج از کشور یک (( کادر مخصوص )) ایجاد کنند و این کار را انجام دهند .
ب- اگر سازمان جبهه در اروپا و امریکا به چنین کاری اقدام کنند چه بهتر و گرنه خود ما وسیله دوستان مومن باید به انجام آن بکوشیم . کوشش و دقت ما در دو حالت ضروری است .
در حال حاضر کوشش ما باید بر این باشد که رجال مورد اطمینان نهضت ملی را در این راه بکشانیم و ضمنا با مقامات دول بی طرف تماس بگیریم )) .
سپس علی از دوستان نهضتی می خواهد که :
(( بلافاصله آمادگی و موقعیت خود را از نظر ترک تحصیل و رفتن به محلی که مرکز کار کادر انقلابی خواهد بود بنویسد . ))
و اینکه :
(( ما در این مرحله به دو دسته از خود گذشته احتیاج داریم . دسته اول به محل تعلیمات خواهند رفت و دسته دوم در اروپا و امریکا برای حفظ تماس با سایر افراد باقی خواهند ماند )).2
گرایش علی به مشی انقلابی برای سرنگونی رژیم کودتای پهلوی متاثر از شرایط داخلی ایران و فضای به وجود آمده بعد از تصدی پست نخست وزیری علی امینی و بعد اصلاحات کذایی شاه بود که تحرکات اجتماعی – سیاسی جدیدی را در بین محافل و دسته جات سیاسی اپوزسیون دامن زده بود . از سوی دیگر پیروزی انقلابیون کوبا و الجزایر الگویی تجربه شده و کارآمد را در بین مبارزان جهان سومی معرفی می کرد . بنا بر تحلیل علی شرایط جامعه ایران در سالهای آغازین دهه چهل مستعد خیزش انقلابی است4 و برای شعله ور کردن فضای انقلابی ، باید (( کادر ویژه )) مخفی به وجود آورد . و از آنجا که (( کادر ویژه )) مخفی نیازمند آموزش و کسب مهارتهای فنی و چریکی است می باید با دولتهای غیر متعهد برای آموزشهای ویژه ارتباط برقرار کرد .
پاریس 16/1/63 ( 27/10/1342 )
…
1. از اظهارات دکتر ابراهیم یزدی ، دبیر کل نهضت آزادی به نقل از رهنما ص 155 . علی در این طرح خطاب به دوستان نهضتی اش نوشته بود : (( … در اینکه فقط به وسیله و یا لااقل به کمک یک ارگان انقلابی می توان دستگاه حاکمه را از بین برد شک نیست . مهم این است که این کار انقلابی کی و چگونه آغاز شود ؟ )) تصویری ناتمام از زندگی دکتر شریعتی تدوین بنیاد فرهنگی دکتر علی شریعتی مزینانی ، شرکت سهامی انتشار چاپ سوم سال 1380 ص28
2. تصویری ناتمام از زندگی دکتر شریعتی صص 28 و 29
3. علی درباره شرایط آن روز جامعه ایران نوشته بود : (( … هیچ کار انقلابی در کمال مطلق آغاز نشده است . همین که محیط انقلابی به وجود آمد ( از سالها پیش در ایران وجود دارد ) یک کوشش و یک جرقه هر چند ناقص برای شروع به عمل کافی است . در ضمن عمل ، نقایص مرتفع شده و مرحله کمال و پیروزی پیش خواهد آمد )) تصویری ناتمام از زندگی دکتر شریعتی ص 28
4. دوستان نهضتی در طرح تاسیس کادر مخصوص جهت آمادگی نیروهای انقلابی نوشته بودند : (( کادر مخصوص به صورت صد در صد مخفی و بدون اعلام وابستگی به جبهه ملی شروع به کار کند و برای یافتن مرکزی برای تربیت انقلابی افراد … )) همان ص 30
…
برچیده از کتاب : طرحی از یک زندگی، بخش اول دوران دانشجویی، پوران شریعت رضوی – (همسر دکتر علی شریعتی)
( نقدها و نظرها )