هنر و رسالت مردمی شریعتی

علی که در این سالهای میانی و پایانی تحصیلات دانشجویی ، شور و نشاط تازه ای به خود گرفته بود ، با تلاشی خستگی ناپذیر هر شماره نشریه ایران آزاد را با با دو یا سه مقاله از خودش درباره موضوعات مختلف و بخصوص مسائل داخلی ایران منتشر می کرد .

فعال شدن جنبش ایران بعد از یک فترت ۷ ساله از کودتای ۲۸ مرداد ، رشد جنبشهای آزادیبخش و پیروزی و استقلال کشورهایی مانند الجزایر و کوبا ، مشی و مواضع مستقل کشورهای غیر متعهدی مانند هند و مصر و غنا ، بیش از پیش موجب سرزندگی و شادابی روحیه علی در پرداختن به مسائل کلان و حاد اجتماعی – سیاسی در وجه داخلی و خارجی شده بود و او که اکنون در پاریس و در متن اخبار تحولات جهانی و نیز در ارتباط تنگانگ با جنبش دانشجویی قرار گرفته بود دیگر نمی توانست به خود بیندیشد و به احساسات و عواطف روحی و فردی خویش پاسخ دهد . او با احساس مسئولیت در قبال مردم و نیز قربانی کردن نیازهای فردی خویش در برابر ضرورتهای زمان ( به قول خودش عصر و نسل ) در نامه ای خطاب به نعمت میرزازاده ( م . آزرم ) شاعر و دوست قدیمی اش به تاریخ اول مه ۱۳۴۱ ، روحیات خویش را چنین توضیح داده است :

(( من متاسفم درباره شعر و شاعری دیگر نمی توانم اظهار لحیه ای کنم چون چند سالی است دیگر از زیبایی ها لذت نمی برم و دردهای ادبی و شاعرانه را احساس نمی کنم و ورزش می کنم تا از یک اهل حال حساس به صورت یک آدم خشک متفکر درآیم ( البته متفکر به معنی لغوی و محدود آن ) ، زیرا من دیگر آدم خودم نیستم چند سالی است اینجا نان مردم را می خورم ، نمی توانم درد خودم را بکشم ، بنابراین به شعر نمی اندیشم .

می اندیشم که وقتی به ایران برگردم ، از کجا آغاز کنم ؟۱ ))

علی ضمن سالهای تحصیل در خارج از کشور و فعالیت در عرصه سیاسی ، همواره تلاش می کرد به نحوی بین دنیای درون و بیرون وحدت ایجاد نماید و بین هنر و شعر متفنن با هنر و شعر متعهد تمایز بگذارد . او با ترجمه مقاله شعر چیست ؟ سارتر ، رویکرد متعهدانه ای به ادبیات و هنر داشت :

(( اگر شاعری به جای معاشرت با شعرای دیگر ، رفت و آمد به محافل شعری و ادبی و رفت و برگشت فاصله میان منوچهری و نیما بتواند با مردم جامعه خودش انس بگیرد ، به قهوه خانه ها ، تکیه ها ، مجلس های روضه خوانی ، سر گذرها ، توی کارخانه ها و سر خرمن ها برود و با زبان احساس و دردهای آنها آشنا شود اصلاح می شود ، احساسی تازه می گیرد و شعرش آن وقت دیگر یک اثر منفی نیست ، بلکه یک عامل و نیروی مثبت معنوی و اجتماعی می شود۲ )) .

در مطلب فوق ، علی جدایی شاعر از واقعیت را یک بیماری می داند و ارتباط صمیمانه با آن را یگانه راه اصلاح شاعر .

علی با نقد رفتارهای شاعران بریده از مردم زیبایی را از محدوده نمودهای محسوس و ظاهری خارج می سازد و ردپای آن را در گستره نهضتها و انقلابها ، ایثارها و گذشتها و … می بیند :

(( شک نیست که در نهضت ها ، انقلاب ها ، در آزادی ، عدالت ، مردم ، انتقام ، ایمان ، عشق به دیگران ، انسانیت ، جهاد و فداکاری لااقل همان اندازه زیبایی و طراوت هست که در عشق و یاس و ناز و هجران و رقیب و کمان ابر و سایر اعضای طرف مقابل ! ))۳

این رویکرد زیبا شناختی ، متاثر از تجارب نظری و عملی است که علی در حیات اجتماعی و سیاسی خود در ایران و اروپا کسب کرده بود ، تجربه ای که بعدها با ورود به ایران و آغاز فعالیتهای فکری – فرهنگی اش اندیشه سیاسی را عالیترین وجه اندیشه اجتماعی قلمداد کرد .

________________________

برچیده از کتاب : طرحی از یک زندگی، بخش اول دوران دانشجویی، پوران شریعت رضوی – (همسر دکتر علی شریعتی)

( نقدها و نظرها )

۱٫ م.آ.۳۴٫ص۶۷ و م.آ.اص ۸۶ .

۲٫ م.آ۳۴ ص ۶۷

۳٫ م.آ.۱ ص ۶۸

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *