موج فراگیر و تاثیرگذار شریعتی در جامعه ایران و به ویژه محافل مذهبی آن چنان زیاد بود که برخی از محققان و پژوهشگران مذهبی کار او را از حیث آگاهی بخشی و رهایی گری جامعه و مردم از چنگ خرافات و عقب ماندگیهای ذهنی و معرفتی و مسائل دست و پا گیر مذهب قشری و آیینی که به نام دین تبلیغ و ترویج می شد با کار سید جمال و اقبال لاهوری مقایسه می کردند .
آقای سید محمد مهدی جعفری که جزو نخستین پژوهشگرانی بود که دکتر شریعتی را با سید جمال و اقبال مقایسه کرده بود و اندیشه های شریعتی را در راستای برپایی (( رنسانس اسلامی )) می دانست از سوی مرحوم مطهری مورد انتقاد واقع شده و آن مرحوم واکنش خود را در قبال ابراز چنین نظریاتی خطاب به آیت اله خمینی نشان می دهد :
… اخیرا می بینم گروهی که عقیده و علاقه ی درستی به اسلام ندارند و گرایش های انحرافی دارند با دسته بندی های وسیعی در صدد این هستند که از او بتی بسازند که هیچ مقام روحانی جرات اظهار نظر در گفته های او را نداشته باشد . این برنامه در مراسم چهلم او در مشهد – متاسفانه با حضور بعضی از دوستان خوب ما – و بیشتر در ماه مبارک رمضان در مسجد قبا اجرا شد ، تحت عنوان این که بعد از سید جمال و اقبال و بیش از آنها این شخص ( شریعتی ) رنسانس اسلامی به وجود آورده و اسلام را نو کرده و خرافات را دور ریخته و همه باید به افکار او بچسبیم ولی خوشبختانه با عکس العمل شدید گروهی دیگر مواجه شد و به علاوه هوشیاری و حسن نیت امام مسجد که متوجه شد توطئه ای علیه روحانیت بوده در شبهای آخر فی الجمله اصلاح شد2 .
1. شریعتی آن گونه که من شناختم ص 80
2. سیری در زندگانی استاد مطهری صص 82 و 83
آقای جعفری می گوید وقتی برای اولین بار متن نامه شهید مطهری به امام خمینی چاپ و منتشر شد و من آن را مطالعه کردم از این نفی1 و اساسا برخورد احساسی و بسیار تند و عصبی مرحوم مطهری با مرحوم دکتر شریعتی سخت متعجب شدم اما اگر فری با انصاف و بدون هیچ پیش داوری قبلی بین حرکت فکری سید جمال و شریعتی مقایسه ای انجام دهد بین این دو حرکت مشابهت ها و تداوم زیادی می بیند با این تفاوت که حرکت شریعتی در زمان خود بسیار موفقیت آمیزتر ، اثرگذارتر و گسترده تر از حرکت سید جمال در زمان خودش بود2 .
مرحوم مطهری به دنبال مخالفتها و انتقادات علیه دکتر شریعتی تا بدانجا پیش می رود که در همان نامه به ایت اله خمینی سفر آخرین شریعتی را به خارج که بر اثر فشارهای عدیده روحی و روانی و توطئه های ساواک و رژیم پهلوی سرانجام به شهادت وی منجر می شود ناشی از توطئه و ماموریتی می داند که شریعتی می خواست آن را دنبال کند و خدا می داند که اگر خداوند از باب و یمکرون و یمکروالله و الله خیر الماکرین در کمین او نبود او در ماموریت خارجش چه بر اسلام و روحانیت می آورد . فاعتبروا یا اولی الابصار !
منابع :
کتاب : طرحی از یک زندگی، پوران شریعت رضوی – (همسر دکتر علی شریعتی)
نشر الکترونیکی : وب سایت شریعتی در نیمه حرف.کام، اِنی کاظمی – (Shariati.Nimeharf.Com)