عصارؤ تشیع علوی نابرابری اجتماعی از نظر امام خمینی و دکتر شریعتی

علی محمد قدسی

در این مقاله موضوع نابرابری اجتماعی از دیدگاه امام خمینی و دکتر شریعتی را به طور اختصار مورد بررسی قرار می‏دهیم. هدف، به دست آوردن دیدگاههای هریک از این دو شخصیت در ارتباط با پرسشهای مطرح شده با موضوع نابرابری است.

1ـ امام خمینی و دکتر شریعتی چه تعریفی از طبقـه دارند؟ 2ـ عوامل موجد نابرابری نزد این دو شخصیـت کدام است؟ 3ـ آیا این دو شخصیت نابرابری را اجتناب پذیر می‏دانند یا اجتناب ناپذیـر؟ 4ـ مکانیزمهای رویارویی با نابرابری نزد ایـن دو شخصیـت کدام است؟ 5ـ ایدئولوژی، جهتگیری ایدئولوژی و مخاطبان ایدئولوژی امام و دکتر شریعتی کدام‏اند؟

طبقه:

امام خمینی در سخنان و آثار خود تعریف مشخصی از طبقه ارائه نداده است. لذا با استفاده از عناصر تشکیل دهندؤ یک تعریف منطقی که از مفهوم ساخته می‏شود، از طریق مصادیق مربوط به طبقه به مفاهیم و تعریف طبقه از دیدگاه امام می‏رسیم که عبارت است از: گروهی از مردم که دارای شغل و وضع مشترک درآمد، ثروت و مالکیت هستند که این اشتراک، آنها را در موقعیتی خاص در ارتباط با میزان امکانات اقتصادی و قدرت سیاسی جامعه قرار می‏دهد.همچنین این گروه می‏بایست در ارتباط با وضع زندگی، روحیات و ارزشها و خصوصیات فرهنگی مشترک قرار گیرند تا طبقه را تشکیل دهند. (1) در بیان امام ، طبقه و قشر یکسان و معادل هم قرار دارند. امام در ارتباط با این تعریف از طبقه، برای جامعه در مقطع زمانی سه طبقه ـ طبقه بالا، طبقه متوسط، طبقه پایین ـ را در نظر می‏گیرد. (2)

امام همچنین برای تمامی جوامعی که در ارتباط با استعمار قرار می‏گیرند دو طبقؤ ظالم و مظلوم را در نظر می‏گیرد که در این دیدگاه طبقات به صورت تاریخی و از نقطه نظر عامل استعمار در نظر گرفته می‏شود. (3) امام در این مورد معتقد است که استعمارگران به دست عمال سیاسی خود که بر مردم مسلط شده‏اند نظامات ظالمانه‏ای را تحمیل می‏کنند و بر اثر آن مردم به دو دسته تقسیم می‏شوند: ظالم و مظلوم. امام به ارتباط عامل استعمار جامعه طبقاتی نظر دارد و بدین طریق جامعؤ طبقاتی‏ای را نشان می‏دهد که متشکل از دو طبقه است، که در یک طبقه، عدؤ اندکی که دارای قدرت سیاسی و ثروت هستند و نیز حاکمیت سیاسی را نیز در قبضه دارند بر طبقؤ دیگر که فاقد قدرت و ثروت است و اکثریت را تشکیل می‏دهد سلطه دارند. در رابطؤ فوق امام با دیدگاه تضاد به عنصر استعمار و عمال سیاسی وابسته به آن می‏نگرد که علت طبقاتی شدن جامعه‏اند و جامعه را به دو قطب و طبقه تقسیم کرده و موجب تسلط طبقه‏ای بر طبقؤ دیگر شده‏اند.

تعریف دکتر شریعتی از طبقه

دکتر شریعتی در ارتباط با طبقه تعریف مشخصی ارائه می‏دهد که عبارت است از: گروهی از افراد که دارای زندگی با شکل کار و درآمد همسان و مشابه‏اند تشکیل یک طبقه را می‏دهند. افرادی که در یک طبقه قرار می‏گیرند و در شکل کار و زندگی و اندازؤ برخورداری از جامعه و درآمد با یکدیگر مشترک هستند، تشکیل واحدی می‏دهند به نام طبقؤ اجتماعی که دارای یک فرهنگ و فکر و گرایش و تیپ فکری مشترکی هستند که یک لایه جامعه را فرامی‏گیرند. (4)

لازم به ذکر است که دکتر شریعتی بین قشر و طبقه تمایز قایل است. او قشر را زیرمجموعؤ طبقه می‏داند، به طوری که هر طبقه می‏تواند متشکل از چند قشر باشد؛ مانند طبقه کارگر که می‏تواند متشکل از قشر کارگر ماهر، نیمه ماهر و غیرماهر باشد. در نظر دکتر شریعتی احساس طبقاتی یکی از عناصر مهم تشکیل طبقه است. از دیگر خصوصیاتی که دکتر برای طبقه قایل است می‏توان علاوه بر احساس طبقاتی(5) به ویژگیهای زیر نیز اشاره کرد:

اول ـ افـرادی که دارای سبـک زنـدگـی مشابه‏اند . دوم ـ گروهی از انسانها که دارای درآمد مشابه و یکسان هستند. سوم ـ گروهی از افراد که دارای شغل مشابه‏اند. (6)

3 دیدگاه دربارهٔ «عصارؤ تشیع علوی نابرابری اجتماعی از نظر امام خمینی و دکتر شریعتی»

  1. اکرم اعظمی

    مطلب نابرابری اجتماعی بسیار جذاب است اما ادامه مطلب را از کجا بیاورم،راهنمایی کنید.

  2. aqeedeh

    سلام برای همه کسانیکه در جستجو راه حق استند . سرخ آب وسفید آب سه جلد کتاب است درساید عقیده مطالعه کنید .

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *